منظور از ارزيابي بيمار، بررسي وضعيت مصدوم يا بيمار از نظر ميزان هوشياري، كنترل علايم حياتي، محل و ميزان
آسيب هاي وارد شده به او مي باشد. همچنين در اين ارزيابي روند وضعيت مصدوم براي دقايق يا ساعات بعد پيش
بيني مي شود.
قابل ذكر است ارزيابي، يك اقدام مستمر بوده كه تا زمان بهبودي يا رساندن بيمار به مركز درماني به طور پيوسته از
طريق مشاهده و يا لمس صورت مي گيرد. قبل از ارزيابي مصدوم مي توان به نكات زير توجه نمود :
1) مشاهدة صحنة آسيب و وضعيت مصدوم
2) گفته هاي مصدوم در صورت هوشيار بودن
3) گفته هاي شاهدان در رابطه با وضعيت پيش آمده و سوابق پزشكي بيمار
ارزيابي مصدوم شامل دو مرحلة اوليه و ثانويه مي باشد. براي آسيب ديده
غيرهوشيار، ابتدا ارزيابي اوليه انجام مي گيرد كه به ترتيب شامل مراحل
زيراست:
1) تشخيص وضعيت هوشياري
در اين مرحله با صدا كردن و ضربه زدن به شانه هاي مصدوم ميزان هوشياري
فرد را كنترل نموده و در صورت عدم پاسخ دهي مرحلة بعد اقدام شود.
2) درخواست كمك
در اين مرحله جهت تماس با مركز اورژانس و در خواست كمك هاي
پيشرفته تر، توسط خود يا اطرافيان بايد سريعا" اقدام گردد.
3) كنترل تنفس
مدت زمان اين مرحله مجموعا" مي بايست كمتر از 10 ثانيه صورت پذيرد كه در ابتدا ضمن كنار زدن لباس از روي
سينه مصدوم، طي چند لحظه توقف كوتاه با مشاهدة حركات قفسة سينه و شكم اقدام به تشخيص وجود يا عدم وجود
تنفس نماييد. در صورتي كه تشخيص داديد فرد بيهوش تنفس طبيعي دارد او را در حالت بهبودي
قراردهيد تا همچنان راه تنفسي او باز مانده و در صورت استفراغ، مواد تهوع داخل مجراي (Recovery position)
تنفسي نشود.
در صورت تشخيص عدم وجود تنفس يا داشتن تنفس غيرطبيعي (تنفس های بریده gasping) مرحلة بعد اقدام شود.
4 - انجام اقدامات CAB
الف) برقراري مجدد گردش خون Circulation (C)
براي فرد بيهوشي كه به تحريكات صوتي و لمسي شما پاسخ نمي دهد و پس از مشاهدة دقيق قفسة سينة وي مطمئن شديد كه تنفس طبيعي ندارد، مي بايست بلافاصله ماساژ قلبي( فشردگي قفسه سينه) را آغاز نمود.
تعريف ماساژ قلبي( فشردگي قفسه سينه):
ماساژ قلبي (فشردگي قفسه سينه) شامل بكار گيري فشار منظم و ريتميك (آهنگين)در وسط قفسة سينه (حدودا 1/3 تحتانی جناغ سینه ) بدون ايجاد ضربه مي باشد و هدف از ماساژ قلبي و فشردن سينه به جريان انداختن خون در عروق خوني است گردش جريان خون حاصل از ماساژ قلبي سريع و با عمق مناسب، مي تواند اكسيژن ناچيز ولي كافي مورد نياز سلول هاي مغز و قلب را تامين كند.
روش انجام ماساژ خارجي قلب براي بزرگسالان :
ابتدا روي دو زانوي خود با فاصلة مناسب در يك طرف كنار بازوي بيمار دچار ايست قلبي تنفسي (حدودا" به اندازة پنج انگشت بسته دست) قرار گرفته و با توجه به اينكه بطور كاملا" افقي به روي مصدوم خم شده ايد پاشنة يك دست خود را در ناحيه مركز قفسة سينه (1/3 تحتاني جناغ) گذاشته، سپس دست ديگر خود را روي آن قرار دهيد. در اين حالت بازوهاي شما به صورت كاملا" عمود بر روي قفسة سينة بيمار واقع شده و با وارد آوردن فشاري بطور ثابت ومنظم برروي قفسه سينه بدون اينكه دستانتان از ناحيه آرنج خم شوند، حفرات قلب در يك زمان از خون خالي شده و با قطع فشار از روي سينه اين حفرات مجددا" پر از خون مي شوند. فشار وارده بايستي بطور مستمر رو به بالا و پايين (پيستون وار)، روان، عميق(حداقل پنج سانتيمتر) و سريع باشد.
ماساژ قفسة سينه حياتي ترين و مهمترين جزء CPR می باشد.
ماساژ قفسة سينه بايد با قدرت انجام شود و اولين اقدامي باشد كه در CPR بزرگسالان شروع مي شود و فشردن محكم و سريع قفسة سينه از ويژگي هاي يك ماساژ مؤثر مي باشد.
نكات مهم در مورد ماساژ قلبي :
1. حتما" بيمار را روي يك سطح صاف ومحكم قرار دهيد.
2. هنگام ماساژ از وزن نيم تنة فوقاني خود براي وارد آوردن فشار بر روي قفسة سينه استفاده كنيد. براي انجام اين عمل كافيست كه به نرمي از انقباض عضلات نا حيه لگن و كمر خود استفاده نماييد(در اين وضعيت تنها مفصل لگن متحرك خواهد بود).
3. هنگام ماساژ تلاش كنيد انگشتان شما بدن بيمار را لمس نكند چون باعث اتلاف نيروي وارد شده در سطح قفسة سينه خواهد شد.
4. از انقباض ناگهاني عضلات كتف و بازو جدا" خودداري كنيد تا فشار وارده تبديل به ضربه نگردد.
5. مراقب باشيد كه قفسة سينه پس از هربار فشار بدون اينكه دستانتان از آن جدا شود، بالا آمده و به حالت اول برگردد.
6. قفسة سينه پس از هربار فشار بدون اينكه دستانتان از آن جدا شود، بالا آمده و به حالت اول برگردد.
7. به بهانة كنترل نبض بين ماساژها وقفه نياندازيد.
8. عمق هر ماساژ حداقل 5 سانتيمتر باشد.
9. نسبت تعداد ماساژ به تعداد تنفس مصنوعي در عمليات يك نفره CPR براي تمام بيماران از اطفال تا بزرگسال (به جز نوزادان) برابر با 30 به 2 مي باشد.
10. ماساژ قلبي با سرعت حداقل 100 بار در دقيقه بايد انجام شود (منظور اين است كه در زمان كمتر از 80 ثانيه مي بايد تعداد 4 دور ماساژ توأم با تنفس مصنوعي را اجرا نمود).
ب) بازكردن راه هوايي Airway (A)
در مصدومين غير هوشيار زبان به انتهاي حلق افتاده و باعث بسته شدن مجراي تنفسي مي شود پس از انجام ماساژ بطرف سر مصدوم مايل شويد و پس از باز كردن دهان و نگاه كردن درون آن و اطمينان از عدم وجود جسم خارجي ، با استفاده از روش سر عقب چانه بالا ( Head tilt \Chin lift) يك دست خود را روي پيشاني او قرار دهيد و نوك انگشتان دست ديگر را زير چانه بيمارگذاشته و بطور همزمان پيشاني را به آرامي عقب برده و چانه را بالا بياوريد و با انگشتان شصت و اشارة همان دست كه پيشاني را عقب نگه داشته است ، دو حفرة بيني را بطور كامل فشرده و مسدود كرده، سپس اقدام به انجام تنفس مصنوعي به بيمار كنيد.
اما در صورت وجود جسم خارجي در دهان با استفاده از يك يا دو انگشت از يك سمت دهان آن جسم را بطريق جارو كردن خارج كنيد و در صورتي كه مواد استفراغ يا خون در دهان وجود داشت سر او را به يك طرف خم كرده تا مايع خارج شود و با يك انگشت كه بدور آن دستمالي پيچيده ايد دهان را پاك كرده و پس از آن اقدام به روش سر عقب چانه بالا و گرفتن بيني نموده و سپس تنفس مصنوعي را آغازكنيد.
ج) برقراري مجدد تنفس Birthing (B)
تنفس مصنوعي را مي توان به چهار طريق براي گروه هاي سني متفاوت انجام داد:
1 - تنفس مصنوعي دهان به دهان
2 - تنفس مصنوعي دهان به بيني
3 - تنفس مصنوعي دهان به ماسك
4 - دهان به دهان و بيني (فقط براي نوزادان)
روش هاي بازكردن راه هوايي در خفگي ها :
چنانچه با فرد هوشياري مواجه شديد كه به واسطه ورود جسم خارجي به داخل مجراي تنفسي اش دچار خفگي شده است قبل از اينكه بيهوش شود مي توانيد به سه طريق زير به وي كمك كنيد. لازم به ذكر است در صورتي كه در حين هر كدام از مراحل زير، فرد بيهوش شود، مي بايست ضمن حمايت مصدوم، از اصابت سر او به زمين جلوگيري نموده و در صورت لزوم CPR را شروع كنيد :
1) تشويق مصدوم به سرفه هاي مكرر :
در طريق اول ابتدا ضمن آرامش دادن به مصدوم او را ايستاده نگه داريد و وادار به 
سرفه هاي عميق و پشت سرهم كنيد اگر جسم خارجي كوچك بوده و در ابتداي حلق يا حنجره باشد با سرفه كردن پس از اندك زماني به بيرون از دهان پرتاب خواهد شد، در غير اين صورت بدون درنگ بايد به طريق ديگر عمل كنيد
2) ضربه زدن به پشت :
در صورتي كه از طريق روش اول، انسداد راه هوايي بر طرف نگرديد، مصدوم را به سمت جلو خم نموده و ساعد يك دست خودتان را در جلو قفسة سينة وي قرار داده و با كف دست ديگرتان 4 تا 5 بار بين دو كتف او ضربه بزنيد. فرد بزرگسال را مي توان ايستاده نگه داشت و كودك را روي زانوهاي خود خم نمود كه در اين صورت لزومي براي قرار 
دادن دست در جلو قفسة سينه نمي باشد. مراقب باشيد شدت ضربه بيش از توان تحمل ستون فقرات و قفسة سينه
مصدوم نباشد. در صورت لزوم اين عمل را در چند مرحله تكرار كنيد و چنانچه خروج جسم خارجي را مشاهده نكرديد
و انسداد همچنان ادامه داشت از طريق روش سوم عمل كنييد.
3) استفاده ازروش هايمليخ :
در اين روش كمك دهنده پشت سر مصدوم قرار گرفته و دو دست خود را از زير بغل او گذرانده، سپس يك دست خود را مشت كرده و از سمت انگشت شصت (سطح كناري مشت) آن را پائين تر از زائده خنجري قرار داده و با دست ديگردست مشت شده را گرفته و به سمت داخل و بالا فشار وارد آوريد. مراقب باشيد اين فشار بصورت ضربة
ناگهاني نباشد. اين مانور براي افراد كمتر از يكسال ممنوع است و براي 
افراد چاق و خانم هاي باردار از فشاردر ناحيه قفسة سينه استفاده مي شود.
حمايت حياتي پايه :
حمايت حياتي پايه يا احياي قلبي ريوي (CPR) شامل تنفس مصنوعي و ماساژقلبي است كه توسط يك يا دو كمك دهنده انجام مي گيرد.
حمايت حياتي پايه براساس پروتكل جهاني 2010 :
1 - چه زماني (CPR) شروع مي شود: آسيب ديده بدون پاسخ(غيرهوشيار)- آسيب ديده فاقد تنفس - آسيب ديده داراي تنفس غيرنرمال و عادي.
گروه هاي درماني و تكنسين هاي مربوطه مي توانند نبض را حداكثربراي 10 ثانيه كنترل كرده و سپس اقدام نمايند و اين دستور براي كمك دهندگان غيرمتخصص نمي باشد.
2 - مراحل انجام احياي قلبي ريوي: كمك دهندگان بايد ابتدا سريعاً ماساژقلبي راشروع كنند (CAB)
3- سرعت ماساژقلبي : حداقل 100 باردردقيقه
4 - بازگشت قفسه سينه : بعدازهر ماساژ اجازه بازگشت به قفسه سينه داده شود.
5 - بازكردن راه هوايي: براي آسيب ديده غيرنخاعي از مانور سرعقب، چانه بالا استفاده شود
6 - عمق ماساژقلبي: كمترازيكسال حدود 4سانتيمتر- يك تاهشت سال حدود 5سانتيمتر- بزرگترازهشت سال حداقل 5 سانتيمتر
7 - محل ماساژقلبي: كمترازيك سال زيرخطي كه دوسينه را با هم وصل مي كند - بزرگترازيك سال نيمه تحتاني جناغ سينه
8 - روش ماساژقلبي: كمترازيك سال در احياي يك نفره دوانگشت و در احياي دونفره دوشست دست - يك تا هشت سال يك يا دو پاشنه دست باتوجه به جثه آسيب ديده - بزرگترازهشت سال دو پاشنه دست كه بر روي يكديگر قرار مي گيرد
9 - نسبت ماساژ به تنفس مصنوعي: كمترازهشت سال يك نفره 30 به 2 و دونفره 15 به 2 - بزرگترازهشت سال يك نفره يا دونفره 30 به 2.
10 - جابجايي كمك دهندگان : بعدازهر 5 سيكل احياي قلبي ريوي( 2دقيقه) كمك دهندگان جابجا مي شوند.
11 - كمك دهنده آموزش نديده و كمك دهنده آموزش ديده اي كه نمي تواند تنفس مصنوعي دهد بايد فقط ماساژقلبي دهند و آسيب ديده را رها نكنند.
بازدید دیروز: 663
بازدید کل: 1079895